Vücudumuzda çok sayıda kas bulunur. Bulunduğu bölgeye göre farklı özellikleri olan kasların vücuttaki en büyük görevi esnek hareket etmeye imkân sağlamaktır. Aynı şekilde, vajinada da esnemeyi sağlayan kaslar bulunur. Bu kaslar sayesinde cinsel ilişki sırasında yeterince esneme sağlanır ve böylece vajinal penetrasyon gerçekleşebilir.Psikolojik, bazen de fizyolojik nedenlerden dolayı, vajinadaki kasların cinsel ilişki sırasında olması gereken esnekliğe izin vermeyecek şekilde kasılması ve vajinaya girişin engellenmesi durumu vajinismus hastalığı olarak tanımlanır.
Vajinismus belirtileri; vajinismus türleri ve vajinismus derecelerine göre kişiden kişiye farklılık gösterir. Genel olarak belirtiler:
Bu gibi belirtilerin biri veya birkaçı aynı anda sizde varsa vajinismus hastalığından şüphelenebilirsiniz.
Cinsel birliktelik sırasında vajina kasılması, vajinanın cinsel birlikteliğe izin vermemesi gibi sorunlar her zaman vajinismus belirtileri olmayabilir. Ancak, cinsel birliktelik istenmesine rağmen kaygı, korku, stres gibi sorunlar sebebiyle kadının cinsel ilişkiye girememesi durumunda vajinismus tanısı konulabilir.Cinsel ilişkide yaşanan sorunların vajinismustan kaynaklı olup olmadığını belirlemek için kişinin jinekolog muayenesine gitmesi gerekir. Muayenede cinsel birlikteliği engelleyecek fizyolojik sorunlar olup olmadığı araştırılır. Ancak bazı vajinismus hastaları, muayeneden korktuğu için genital bölgenin içinde yapılacak herhangi bir pelvik muayeneye izin vermeyebilir. Kadında fizyolojik bir işlev bozukluğu yoksa sorunun psikolojik olduğunun tespitinin ardından hastaya vajinismus tanısı konulabilir.
Vajinismus türleri, kadındaki vajinismus belirtilerinin cinsel yaşamda ne zaman ortaya çıktığı ve hangi dönemde kadını etkilediği yönündeki sorulara verilecek cevaba göre birincil (primer) vajinismus ve ikincil (sekonder) vajinismus olmak üzere iki grupta incelenir.Kadındaki vajinismus belirtileri yaşadığı ilk cinsel ilişkide, vajinal penetrasyon sırasında ortaya çıkarsa bu duruma birincil (primer) vajinismus adı verilir. Bu türde, kişinin geçmişte duyduğu yanlış bilgilerden kaynaklanan yoğun korku ve stres hali cinsel birlikteliğin gerçekleşmesine izin vermez. Kendi cinselliğini henüz tanımayan kadın partnerinden çekinir, vajinayla ilgili herhangi bir durumdan rahatsızlık duyar. Bu gibi sorunlardan dolayı çiftin birbiriyle uyumu zedelenebilir.Bazı durumlarda ilk cinsel ilişki yaşandıktan sonraki ilişkilerde de vajinismustan kaynaklanan sorunlar ortaya çıkabilir. Vajinismus belirtileri, ilk cinsel ilişkinin ardından kısa süre sonra görülebileceği gibi yıllar sonra da ortaya çıkabilir.
Vajinismusun bugün için bilimsel olarak başarısı kanıtlanmış tek tedavi yolu cinsel terapidir.Cinsel tedaviye en iyi ve en kısa sürede yanıt veren cinsel işlev bozukluğu olduğunu söyleyebiliriz. Vajinismusta uygun cinsel terapiyle yüzde yüze yakın düzelme olur. Cinsel terapi çoğunlukla çift görüşmesi şeklinde sürdürülür. Önce kapsamlı cinsel yaşam öyküsü alınır, çiftin zorlukları değerlendirilir, kaygıları araştırılır. İlk seanslarda yapılan gecikmiş bir cinsel eğitimdir. Çiftin cinsel sağlıkla ilgili bilgilendirilmesi, yanlış inanışların düzeltilmesi, cinsel organlar ve cinsel fizyolojiyle ilgili doğruların aktarılması hedeflenir. Sonrasında egzersizlerle kademeli olarak kasılmanın ve girişle ilgili korkuların üzerine gidilir.